Đột qụy (trúng phong – Apoplexy) là bệnh thường gặp và bệnh đa phát ở người già, thời gian phát bệnh thường có tính quy luật. Thời kì phát bệnh cao trào trong năm là vào mùa đông giá lạnh, nhưng trong mùa hè nóng nực, trường hợp phát bệnh đột qụy cũng không hiếm.
Theo tài liệu thống kê y học gần đây cho thấy, sau khi bước vào mùa viêm nhiệt, người bệnh đột qụy nhiều do thiếu máu, tỉ lệ tử vong có chiều hướng tăng nhanh.
Mùa hè nhiệt độ không khí tương đối cao, việc điều tiết thân nhiệt chủ yếu dựa vào quá trình bốc hơi của mồ hôi. Nhằm làm cho thân nhiệt luôn không đổi, thì cơ thể người mỗi ngày phải đổ lượng mồ hôi là 5.000ml trở lên. Ở người cao tuổi chức năng tim đã suy giảm, phải tiết ra một lượng mồ hôi lớn đến vậy quả thực là hết sức miễn cưỡng. Sự tuần hoàn máu “vượt ngưỡng” này không những làm huyết áp tăng, tăng độ rủi ro đột qụy do thiếu máu, mà còn có thể do thuỷ phần bổ sung không kịp, dẫn tới lượng máu thiết hụt hoặc máu đậm đặc (độ nhớt máu tăng), trên cơ sở xơ cứng động mạch não thì rất dễ hình thành nên máu não.
Chạy bộ và đi bộ giúp cải thiện tốt cho bệnh nhân bệnh đột quỵ
Điều chỉnh phương thức sinh hoạt, đề phòng đột qụy
Với người cao tuổi, trong mùa hè nên phòng ngừa xẩy ra đột qụy do lưu lượng máu não bị giảm thiểu:
1. Máy điều hòa nhiệt độ điều chỉnh nhiệt độ trong phòng quá thấp, chênh lệch nhiệt độ trong và ngoài phòng quá lớn. Khi NCT vào ra phòng, đột ngột gặp lạnh, đột ngột gặp nóng, mạch máu não rất dễ bị co thắt.
2. Thời gian sử dụng máy điều hóa nhiệt độ quá dài, luồng khí máy điều hòa hoặc máy quạt điện thổi phả trực tiếp vào đầu, phần hộp sọ bị lạnh, các mạch máu não co ngót, khiến lưu lượng máu não giảm thiểu.
3. Khi tắm trong mùa hè, nhiệt độ buồng tắm hoặc nhiệt độ nước tắm quá cao, dễ làm cho hệ thống mạch máu dưới da người già dãn nở nhiều, khiến lưu lượng máu lên não giảm đột ngột.
4. Quá đam mê đánh cờ, đánh tổ tôm, chơi bài… khiến tốc độ dòng máu có khuynh hướng chậm đi, máu phát sinh tái phân phối, dẫn tới lượng máu cung cấp cho não không đủ.
5. Sau bữa cơm lên giường đi ngủ luôn, lượng máu toàn thân đổ dồn về hướng đường tiêu hóa, đương nhiên là giảm lượng máu cung cấp lên não.
Có thể chạy bộ bằng máy chạy bộ tại nhà để phòng bệnh đột quỵ.
Trong mùa hè, nhiệt độ ngoài trời thường cao, người già nên hạn chế ra khỏi phòng vào ban ngày, nhất là những hôm nắng gắt, trường hợp buộc phải ra ngoài thì thời gian cũng không nên kéo dài. Với người già có bệnh tim mạch thì khi dùng máy điều hòa nhiệt độ nên nhớ chỉ khống chế nhiệt độ ở khoảng 27oC và mức chênh lệch nhiệt độ trong – ngoài phòng tốt nhất là không được vượt quá 7oC. Cần phải chú ý thường xuyên bổ sung thuỷ phần, đề phòng máu tăng đặc dẫn tới hình thành nên máu (throm bosis), tập thói quen “khi không khát cũng uống nước”. Sáng sớm sau khi ngủ dậy hãy uống một cốc nước nóng ấm, mỗi ngày ngoài hấp thu lượng thuỷ phần kèm theo các bữa cơm, còn nên uống chí ít là 1.000ml nước đun sôi để nguội hoặc nước chè loãng. Ngoài ra, còn luôn nhớ uống thuốc đúng giờ và đúng liều lượng theo chỉ dẫn của bác sĩ và định kì đi phúc tra sức khỏe.
Người có bệnh sử đột qụy: “Báo động cấp I” đề phòng tái phát
Với người từng phát sinh đột qụy do thiếu máu, thì nguy cơ tái phát là rất cao. Nghiên cứu cho thấy: Sau 2 năm đột qụy lần đầu thì tỉ lệ tái phát là 15%, cao gấp 15 lần so với tỉ lệ phát bệnh ở người bình thường; 2 năm sau khi đột qụy, thì tỉ lệ tái phát cao tới 20%-47,7%. Đồng thời với người bệnh đột qụy có di chứng thì sức đề kháng kém, rất dễ xẩy ra các biến chứng (complication), như viêm phổi, viêm nhiễm đường tiết niệu, loét hoạt tử (bedsore)… Bởi vậy, với người có tiền sử bệnh đột qụy thì trong mùa hè phải luôn hiểu rằng mình trong tình thế “báo động cấp I”, phải hết sức cảnh giác đề phòng, trên cơ sở dùng thuốc thật chính xác, hết sức tránh các nhân tố nguy hiểm dễ phát đột qụy, đồng thời theo dõi sát mọi sự biến đổi triệu chứng bệnh tật của mình. Một khi thấy bất thường, phải đi khám bác sĩ ngay.
Chớ coi nhẹ triệu chứng đột qụy
Trong mùa hè viêm nhiệt, người cao tuổi nếu đột nhiên cảm thấy hơi đau đầu, váng đầu, tê nửa người, ngáp vặt liên tục… chớ coi các triệu chứng này là do “thiếu ngủ” hoặc “quá ư mệt mỏi” để “tự an ủi mình”. Những biểu hiện này rất có thể là triệu chứng báo trước khả năng phát sinh đột qụy (trúng phong), phải đề cao cảnh giác, đi khám bác sĩ ngay.
Còn một điểm nữa cần chú ý là, người già một khi xẩy ra đột qụy ngã lăn ra, người nhà chớ hốt hoảng cuống quýt bế thốc lên giường, hoặc hò la, khóc lóc tùm lum, tránh làm bệnh tình nặng thêm. Nếu người bệnh vẫn tỉnh táo, người nhà nên vỗ về an ủi, làm nguôi ngoai tình cảm căng thẳng, lo sợ. Đồng thời gọi điện thoại tới trung tâm cứu hộ, hoặc trong điều kiện hết sức tránh xô dập, rung động, nhẹ nhàng đưa người bệnh tới bệnh viện cấp cứu. Trước khi chẩn đoán chính xác, không được cho người bệnh dùng bất kì loại thuốc điều trị nào.
